Η αρχαία ομηρική χώρα των Κικόνων, ο Έβρος, έχει να επιδείξει πλήθος σπουδαίων αρχαιολογικών χώρων, οι οποίοι πιστοποιούν τη μακραίωνη ιστορία του και αποτελούν πόλο έλξης για όσους επισκέπτες θέλουν να ανακαλύψουν την σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. 

Ο Ταφικός Τύμβος Μικρής-Δοξιπάρας Ζώνης 

Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά αξιοθέατα της περιοχής και παράλληλα ένα μοναδικό στο είδος του Ελληνικό ταφικό μνημείο, είναι ο Ταφικός Τύμβος Μικρής-Δοξιπάρας Ζώνης. Ο πολύτιμος αυτός θησαυρός της Θράκης βρίσκεται 32 χιλιόμετρα δυτικά της Ορεστιάδας, ανάμεσα στα χωριά Μικρή Δοξιπάρα, Ζώνη και Χελιδόνα. 

Στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. τέσσερα μέλη μιας πλούσιας οικογένειας, το πιθανότερο γαιοκτημόνων, τα οποία πέθαναν διαδοχικά, αποτεφρώθηκαν και ενταφιάστηκαν στο ίδιο σημείο, κοντά στο δρόμο που οδηγούσε από την Αδριανούπολη στη Φιλιππούπολη. Στην ίδια θέση κατασκευάστηκε σταδιακά και ένας μεγάλος τύμβος, με σκοπό να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη των νεκρών. 

Κατά την ανασκαφική έρευνα που ξεκίνησε το 2002 από τη ΙΘ΄Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης, εντοπίστηκαν τέσσερις μεγάλοι λάκκοι που περιείχαν τα υπολείμματα των καύσεων τριών ανδρών και μιας γυναίκας, μαζί με πολυάριθμα αντικείμενα, τα κτερίσματα, τα οποία θα τους συνόδευαν στη μετά θάνατον ζωή τους. Μεταξύ άλλων, βρέθηκαν πήλινα, γυάλινα και χάλκινα αγγεία, χάλκινοι λυχνοστάτες και λυχνάρια, χάλκινα φανάρια, όπλα, κοσμήματα αλλά και ξύλινα κιβωτίδια. 

Στον ίδιο χώρο ενταφιάστηκαν και 5 άμαξες, που αποτελούν αναμφισβήτητα το πιο ξεχωριστό εύρημα της ανασκαφής, με τις οποίες μεταφέρθηκαν οι νεκροί στην περιοχή του τύμβου, ενώ δίπλα τους τάφηκαν και πέντε άλογα. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός, πως σε όλες τις άμαξες, διατηρούνται οι άξονες, τα σιδερένια στεφάνια των τροχών, τα περιαξόνια καθώς και τα υπόλοιπα λειτουργικά και διακοσμητικά στοιχεία. Μάλιστα, σε δύο από αυτές διατηρούνται και αποτυπώματα των ξύλινων τμημάτων τους. 

Παρόλο που ο ρόλος της άμαξας στην ταφική τελετουργία κατά την αρχαιότητα είναι γνωστός στην αρχαιολογική κοινότητα, τόσο μέσα από τις πηγές όσο και από την εικονογραφία, η ανασκαφή στη Μικρή Δοξιπάρα-Ζώνη είναι μοναδική. Γιατί αποκαλύπτει και προσφέρει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ένα τόσο ολοκληρωμένο σύνολο τετράτροχων αμαξών, προσβάσιμο στο κοινό. 

Να σημειωθεί πως για την προστασία των αμαξών, των ταφών των αλόγων και των καύσεων κατασκευάστηκαν ειδικά στέγαστρα, κάτω από τα οποία ολοκληρώθηκε η διαδικασία καθαρισμού και αποκάλυψής τους από τους αρχαιολόγους. 

O Τάφος Ελαφοχωρίου 

Ο Τάφος Ελαφοχωρίου, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται ο «θρακικός» υπόγειος χτιστός τάφος, βρίσκεται σε χαμηλό ύψωμα, στο βόρειο άκρο του μικρού χωριού Δάφνη, κοντά στο Διδυμότειχο. Δεν ανήκει σε κάποιο αρχαίο οικισμό, αλλά εντάσσεται στο πλέγμα των τάφων του βορείου τμήματος του Νομού Έβρου, οι οποίοι καλύπτονται με μνημειακούς τύμβους και σχετίζονται με αγροκτήματα. 

Ο Τάφος Ελαφοχωρίου χρονολογείται στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια (4ος-3ος πΧ αιώνας) και κατατάσσεται στους οικογενειακούς τάφους, καθώς διαθέτει δρόμο, προθάλαμο και κυρίως θάλαμο. Ανακαλύφθηκε το 1953, αναστηλώθηκε το 1976 και θεωρείται ότι είναι ο πρώτος υπόγειος θρακικός τάφος. Καλύπτεται από τύμβο και οι λίθοι από τους οποίους κατασκευάστηκε προέρχονται από το αρχαίο λατομείο των Μεταξάδων. Η σαμαρωτή του στέγη σχηματίζει καμάρα. 

Μέσα στον νεκρικό θάλαμο του Τάφου Ελαφοχωρίου υπάρχουν κιβωτιόσχημη κλίνη και τάφος. Ανάμεσα στα ευρήματα του υπόγειου χτιστού τάφου υπάρχουν χειροποίητα όστρακα, θραύσματα αμφορέων και λυχνάρια ελληνιστικών χρόνων που θεωρείται ότι χρησιμοποιήθηκαν κατά τις τελετές που γινόντουσαν πάνω στον τύμβο μετά την ταφή.