Θράκη. Η περιοχή της Ελλάδας στην οποία ο επισκέπτης μπορεί να αισθανθεί ότι βρίσκεται στο σημείο όπου η Δύση συναντάει την Ανατολή. Κομοτηνή. Η σύγχρονη - ποικιλόμορφη πόλη με το σπουδαίο παρελθόν και την ξεχωριστή ταυτότητα. Η πρωτεύουσα της Θράκης είναι μια πόλη που καλεί τον επισκέπτη της να την περπατήσει και να τη γνωρίσει. Η πολύχρωμη και πολυσυλλεκτική δημοτική αγορά και τα πλακόστρωτα στενά σοκάκια κρύβουν όμορφες, απανωτές, εκπλήξεις. Τα μνημεία της Κομοτηνής -όπως το Φρούριο και Βυζαντινό τείχος, το κεντρικό Ηρώο, ο Πύργος του Ωρολογιού, το Ιμαρέτ, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο Δημοτικός Κήπος, το Δάσος Νυμφαίας, το Λαογραφικό Μουσείο Κομοτηνής και άλλα πολλά- σε οδηγούν σε άλλες εποχές.
Το ίδιο και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της. Εδώ, ο ταξιδιώτης θα συναντήσει δεκάδες κτίρια, είτε στο κέντρο της είτε στις συνοικίες, που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία και έργα τέχνης. Γεγονός που λέει πολλά για την ιστορία του τόπου και πώς ξέρει να την τιμά...
Ας περπατήσουμε σε ένα από τα σημαντικά κομμάτια της ιστορίας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης.
Κτίριο της Παλαιάς Μεραρχίας και το διώροφο βοηθητικό κτίριο
Η αρχιτεκτονική τους και τα διακοσμητικά στοιχεία τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, είναι τέτοια ώστε να χαρακτηριστικού ιστορικά διατηρητέα μνημεία και έργα τέχνης. Σύμφωνα με το νόμο, το κράτος έχει την υποχρέωση να τα προσέχει και αυτό δεν προκαλεί απορία, από τη στιγμή που μιλάμε για δύο κτίρια που παραπέμπουν στην Κομοτηνή των αρχών του 20ου αιώνα, με τους κάτοικους της περιοχής να αγαπάνε οτιδήποτε θυμίζει την πόλη μιας άλλης εποχής.
Αρχοντικό Στάλιου - Δημοτική Παπαδριέλλειος Πινακοθήκη
Χτίστηκε το 1833 και η αρχιτεκτονική του είναι τέτοια ώστε να συνδυάζεται η νεοκλασσική συμμετρία με τον κορινθιακό ρυθμό. Διώρογο και με ημιυπόγειο, έχει χαρακτηριστεί έργο τέχνης για το οποίο απαιτείται η προσοχή, η φροντίδα του κράτους, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, όπου υπάρχουν και οι τοιχογραφίες. Ξεχωρίζει για τον ημικυκλικό εξώστη της εισόδου και για το τοξωτό ανώφλι της, με τον νόμο να τα έχει αναγνωρίσει ως δύο κτίρια που πρέπει οπωσδήποτε να παραμείνουν ως έχουν.
Μέγαρο Ελληνικής Αστικής Σχολής (Μέγαρο Τσανακλή)
Είχε ανεγερθεί με δαπάνες του Νέστορα Τσανακλή, γνωστού Κομοτηνιαίου, ώστε να αποτελεί εκπαιδευτήριο. Εκεί, τελικά, στεγάστηκε η Γενική Διοίκηση Θράκης και η Νομαρχία Ροδόπης, ενώ από τη δεκαετία του '70 αποτελούσε τη στέγη της Πρυτανείας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Πρόκειται για ένα επιβλητικό κτήριο, με αρχιτεκτονική που κερδίζει αμέσως την προσοχή όλων για τη... σοβαρότητά της.
Κτίριο στις οδούς Κούλογλου και Σεφέρη
Πρόκειται για κτίριο που ανήκει στον Δήμο Κομοτηνής και η αρχιτεκτονική του είναι τέτοια ώστε να θυμίζει έντονα Κομοτηνή. Το γεγονός ότι αποτελεί αντικείμενο μελέτης για την ιστορία της αρχιτεκτονικής, άλλωστε, τα λέει όλα. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, βρίσκεται στις οδούς Κούλογλου και Σεφέρη και εκεί στεγάζεται το Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Κομοτηνής.
Δικαστικό μέγαρο Κομοτηνής
Νεοκλασικό κτίριο των αρχών του 20ου αιώνα, ανήκει στο υπουργείο Δικαιοσύνης και έχει χαρακτηριστεί έργο τέχνης, με την κρατική προστασία και φροντίδα να είναι απαραίτητη και υποχρεωτική βάσει νόμου. Ο οκταγωνικός φωταγωγός εντυπωσιάζει, ενώ μια όμορφη λεπτομέρεια είναι οι διακοσμητικές ταινίες που χωρίζουν τους ορόφους. Δυστυχώς, τουλάχιστον προς το παρόν, μπορεί κανείς να το δει εξωτερικά αλλά όχι να επισκεφθεί και το εσωτερικό του.
Κτίριο επί της οδού Αγίου Γεωργίου 22
Είναι το κτίριο στο οποίο στεγάζεται ο Μορφωτικός Όμιλος Κομοτηνής και έχει χαρακτηριστεί, φυσικά, ιστορικό διατηρητέο και έργο τέχνης. Το κράτος, επομένως, είναι υποχρεωμένο από τον νόμο να το φροντίζει και να το προστατεύει, αφού πρόκειται για ένα νεοκλασικό κτίριο σε μια γειτονιά που έχει πολλές τέτοιες ομορφιές. Ο περιβάλλοντας χώρος του, επίσης, είναι υπό κρατική προστασία, ενώ μπορεί να το επισκεφθεί κανείς κατόπιν συνεννόησης.
Κτίριο επί της οδού Τσανακλή αρ. 6. (Αρχοντικό Ηλιάδη)
Στα μέσα του 19ου αιώνα η Κομοτηνή γνώρισε οικονομική άνθιση και αυτό οδήγησε στην ανέγερση νεοκλασικών κτιρίων, όπως αυτό της Οδού Τσανακλή 6. Έχει χαρακτηριστεί έργο τέχνης και βάσει νόμου τελεί υπό κρατική προστασία, αφού πρόκειται για ένα κτίριο που αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της Κομοτηνής εκείνης της εποχής. Διώροφο με ημιυπόγειο, έχει μια ιδιαίτερη εσωτερική διαρρύθμιση, με απόλυτη συμμετρία όμως στη διάταξη των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων του. Πραγματικά κτίριο μιας άλλης, πιο όμορφης, εποχής.
Κτίριο μορφωτικού ομίλου Κομοτηνής (αρχοντικό Πεΐδου). Λαογραφικό Μουσείο
Το αρχοντικό Πεΐδου αποτελεί, πλέον, ιδιοκτησία του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής και έχει χαρακτηριστεί από τον νόμο ως έργο τέχνης, άρα χρειάζεται ειδική προστασία από το κράτος. Αποτελεί, άλλωστε, ένα από τα λίγα παραδοσιακά κτίρια που έχουν διασωθεί, ένα κτίριο που αποτελεί παράδειγμα για τη λαϊκή αρχιτεκτονική του νομού Θράκης.
Κτίριο στις οδούς Αγίου Γεωργίου και Χατζηκωνσταντή Ζωίδη
Ιδιοκτησία των αδερφών Ιωαννίδη και του Δήμου Κομοτηνής, έχει χαρακτηριστεί από τον νόμο ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, οπότε είναι υπό την προστασία του κράτους. Συνδυάζει τέλεια την τοπική με την αστική αρχιτεκτονική και «συνεισφέρει» κι αυτό στη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής. Εκεί στεγάζεται το Θρακικό Μουσείο Παιδείας.
Οικία επί της οδού Τσανακλή αρ. 15
Η οδός Τσανακλή φημίζεται για τα νεοκλασικά κτίρια που δίνουν μια ιδιαίτερη ομορφιά στην Κομοτηνή και το συγκεκριμένο δεν αποτελεί εξαίρεση, έχοντας χαρακτηριστεί από τον νόμο ως έργο τέχνης, για το οποίο είναι απαραίτητη η κρατική προστασία. Πρόκειται για κτίριο που συνδυάζει τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του κορινθιακού ρυθμού στα κιονόκρανα, στα οποία καταλήγουν οι γωνίες του, στις οποίες υπάρχουν ψευδοκίονες.
Κτίριο στην οδό Κούλογλου 6 - 8
Πρόκειται για την ιστορική οικεία Σκουτιέρη, όπου στεγάζεται πλέον το Θρακικό Εθνολογικό και Πολιτισμικό Μουσείο Κομοτηνής και Θράκης, ως δωρεά της Βασιλικής Σκουτέρη - Δίντσογλου προς τον Δήμο Κομοτηνής. Πρόκειται για κτίριο με δείγμα αρχιτεκτονικής που παραπέμπει στην αστική τάξη της Κομοτηνής στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Κτίριο που έχει, όμως, παράλληλα και επιρροές στην αρχιτεκτονική του και τους εσωτερικούς χώρους από εμπορικά κέντρα των Βαλκανίων της εποχής.
Κτίριο επί της οδού Ιωακείμ Γ'
Κτίριο που βοηθάει και αυτό στη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, αφού αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της Κομοτηνής των αρχών του 20ού αιώνα. Έχει χαρακτηριστεί από τον νόμο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και δεν είναι επισκέψιμο, οπότε μπορεί κανείς να το θαυμάσει μόνο εξωτερικά.