Αν υπάρχει μία δασική έκταση στην Ελλάδα που μπορεί κανείς να πει πως θυμίζει ζούγκλα αυτή είναι σίγουρα το Δάσος Κοτζά Ορμάν. Αδάμαστο, πυκνό, άγριο, ποικιλόμορφο και επιβλητικό, αγκαλιάζει τις όχθες του Νέστου στο δυτικό τμήμα της Ξάνθης και είναι φημισμένο από την αρχαιότητα.
Το τούρκικο όνομα Κοτζά Ορμάν σημαίνει «μέγα δάσος» και ταιριάζει απόλυτα με το αίσθημα δέους που προκαλεί στον επισκέπτη αυτό το παραποτάμιο σύμπαν.
Το γεγονός πως πολλοί από όσους το έχουν επισκεφτεί μιλάνε για μία αίσθηση ζούγκλας συμφωνεί απόλυτα με σχετικές ιστορικές αναφορές, όπως αυτή του Ηρόδοτου που χαρακτηριστικά περιγράφει ότι στο δάσος υπήρχαν λιοντάρια στην εποχή των Περσικών Πολέμων (480 π.Χ.). Αλλά και ο Αριστοτέλης αναφέρει για τη ζούγκλα που βρίσκεται κοντά στο παραποτάμιο δάσος.
Τα ευεργετικά νερά του ποταμού Νέστου αποτελούν σίγουρα τη κινητήρια δύναμη, η οποία τροφοδοτεί και «θρέφει» αυτό το μεγαλειώδες και εξαιρετικά πολύτιμο οικοσύστημα που καθηλώνει με τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα του.
Το βλέμμα κλέβουν οι εκτάσεις γεμάτες σφενδάμια, λεύκες, σκλήθρα, αλλά και μελιές (γνωστές και ως αγριοπασχαλιές) της ολότριχης ποικιλίας. Πρόκειται για ένα σπάνιο δέντρο που δεν ευδοκιμεί σε κανένα άλλο μέρος της Ευρώπης παρά μόνο στο δάσος Κοτζά Ορμάν και στη Δοβρουτσά της Ρουμανίας.
Στο δάσος βρίσκουνε επίσης καταφύγιο πολλά άγρια ζώα. Λύκοι, αγριογούρουνα, λύγκες, τσακάλια, ζαρκάδια καθώς και οι φασιανοί είναι κάποια από αυτά. Χαρακτηριστικό είναι ακόμη το γεγονός πως από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο το Κοτζά Ορμάν γίνεται αγαπημένος προορισμός των μελισσών της ευρύτερης περιοχής.
Δυστυχώς η αξία του Κοτζά Ορμάν δεν αναγνωρίστηκε όσο θα έπρεπε και το δάσος υπέστη στο παρελθόν πολλά δεινά εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, λ.χ., κάηκε μια σημαντική του έκταση, ενώ στη δεκαετία του 1950 μεγάλο τμήμα του εκχερσώθηκε, προκειμένου να δημιουργηθούν καλλιέργειες.
Ως αποτέλεσμα, σήμερα σώζεται ένα μικρό μόνο τμήμα του δάσους που είχε αναπτυχθεί γύρω από τον Νέστο στις αρχές του 20ού αιώνα. Αλλά ακόμη και τα εναπομείναντα 4.500 στρέμματα, που σήμερα προστατεύονται αυστηρά και προσφέρονται προς εξερεύνηση και αναψυχή, αποτελούν ένα μονάκριβο προορισμό – πρόκληση και εμπειρία μοναδική για κάθε φυσιολάτρη.
Πως θα φτάσετε
Η πιο εύκολη πρόσβαση είναι μέσω Καβάλας. Αρχικά θα πρέπει να φτάσετε στην Κεραμωτή, στο Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Νέστου, από όπου ξεκινάει το σχετικό μονοπάτι που θα ακολουθήσετε.
Η διαδρομή θεωρείται εύκολη και σχετικά βατή, εισχωρεί βαθιά μέσα στο δάσος και έχει συνολικό μήκος 650 μέτρα. Κοντά στην Κεραμωτή (βορειοανατολικά από το χωριό Μοναστηράκι), θα συναντήσετε και το Κέντρο Υποδοχής Επισκεπτών Παραποτάμιου Δάσους Νέστου.