Η Θάσος, το Σμαράγδι του Αιγαίου, δεν διαθέτει μόνο μαγευτικές παραλίες με τροπικά νερά, καταπράσινα τοπία και φιλόξενους παραδοσιακούς οικισμούς. Βασικό χαρακτηριστικό του νησιού είναι και η μεγάλη θρησκευτική του παράδοση που αντανακλάται στις αμέτρητες εκκλησίες, τα ιστορικά μοναστήρια καθώς και τα κειμήλια που φιλοξενούνται σε πολλούς τόπους λατρείας. Για όσους αναζητούν μια μοναδική εμπειρία κατάνυξης και μια ατμοσφαιρική περιήγηση στους δρόμους της πίστης και της ιστορίας, τότε η Θάσος είναι ο ιδανικός προορισμός. 

Ποιες είναι όμως οι εκκλησίες και ποια τα μοναστήρια που ξεχωρίζουν στο νησί και αξίζουν την προσοχή του επισκέπτη της Θάσου; Οι παρακάτω προτάσεις θα ανταμείψουν σίγουρα όσους θέλουν να συνδυάσουν τις διακοπές τους με ανυπέρβλητες εικόνες θρησκευτικής κληρονομιάς. 

Εκκλησία της Παναγίας 

Η κεντρική εκκλησία στο χωριό Παναγία της ανατολικής Θάσου είναι σίγουρα η πιο επιβλητική του νησιού. Οι επισκέπτες και οι προσκυνητές δεν γίνεται να μην εντυπωσιαστούν από το μέγεθος του ναού που έχει μήκος 28 μέτρα, πλάτος σχεδόν 19 μέτρα και ύψος που φτάνει τα 18 μέτρα. Για την κατασκευή του, που τοποθετείται στις αρχές του 19ου αιώνα, χρησιμοποιήθηκε το υψηλής ποιότητας φημισμένο Θασίτικο μάρμαρο σε συνδυασμό με λείψανα αρχαίων ναών. Η εκκλησία της Παναγίας είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου με μεγάλο πανηγύρι που συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό επισκεπτών. 

Τα πιο αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά της Εκκλησίας της Παναγίας είναι το εντυπωσιακό χειροποίητο τέμπλο της με εικόνες από τον 14ο και τον 17ο αιώνα αλλά κα η εξαιρετικής τεχνοτροπίας εικόνα της Παναγίας της Παντοβλεπούσας, του 1814. Μέσα στο ναό μπορεί κανείς να δει ποικίλα εκθέματα, όπως παλιά νομίσματα του χωριού, οι μπακίρες, αλλά και ένα λευκοπορφυρό λάβαρο από την εποχή των Σταυροφόρων. 

Παναγούδα 

Την Παναγούδα της Θάσου, που αποτελεί ένα από τα πιο ξακουστά μοναστήρια του νησιού, περιβάλει ένα καταπράσινο τοπίο με πυκνή βλάστηση και τρεχούμενα νερά. Για να φτάσει κανείς στη μονή θα πρέπει να ακολουθήσει τον δρόμο από την παραλιακή Σκάλα Μαριών, ως τις ορεινές Μαριές, στη δυτική πλευρά της Θάσου. Το μοναστήρι γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο και επισήμως ονομάζεται Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το όνομα του το πήρε από το παμπάλαιο εκκλησάκι που υπήρξε και η αφορμή για την δημιουργία του. Οι τοίχοι της Παναγούδας στολίζονται με αγιογραφίες, αλλά και με παραστάσεις των είκοσι τεσσάρων Οίκων του Ακάθιστου Ύμνου. 

Μονή Αρχαγγέλου 

Μιχαήλ Πρόκειται για γυναικείο μοναστήρι του 13ου αιώνα που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Αστρίδα και Αλυκή. Η Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι χτισμένη ψηλά πάνω από τη θάλασσα με υπέροχη θέα το Αιγαίο και το Άγιο Όρος. 

Στη μονή φυλάσσεται ένα κομμάτι του Τίμιου Ήλου, δηλαδή μέρος από τα καρφιά που σταυρώθηκε ο Χριστός, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το εκθετήριό της. Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο επισκέπτης πως το μοναστήρι απαιτεί να τηρούνται ενδυματολογικοί κανόνες ευπρέπειας, γι’ αυτό και στην είσοδο προσφέροντα ρούχα για όσους δεν είναι ντυμένοι κατάλληλα. 

Λέγεται πως ο Όσιος Λουκάς ασκήτεψε και Αγίασε στην Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν πως ήταν εκείνος που έχτισε το παλιό εκκλησάκι γύρω στο 1110. 

Μονή Αγίου Παντελεήμονα 

Τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα τη συναντάει κανείς στην ενδοχώρα της Θάσου και φτάνει σε αυτήν ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο από το Καζαβίτι. Χτίστηκε το 1843 και στέκει υπερήφανη σε υψόμετρο περίπου 770 μέτρων, στην κορυφή του Υψάριου όρους. 

Πρόκειται για γυναικεία Μονή και σύμφωνα με την παράδοση στη σπηλιά που βρίσκεται δίπλα της είχε ασκητέψει ο ίδιος ο άγιος και εκεί είχε επίσης βρεθεί η θαυματουργή εικόνα του μοναστηριού. Το μοναστήρι γιορτάζει στις 27 Ιουλίου. 

Άγιος Δανιήλ 

Ο Άγιος Δανιήλ είναι τοπικός άγιος της Θάσου που έζησε και δίδαξε στο νησί, τον 9ο αιώνα, κατά την βυζαντινή περίοδο. Ίδρυσε μοναστήρι πάνω στο μικρό νησάκι Κραμπούσα και η φήμη του εξαπλώθηκε σε όλον τον τότε χριστιανικό κόσμο, προσελκύοντας εκεί πολλούς μοναχούς. 

Στις μέρες μας στο μικρό εκκλησάκι του Αγίου Δανιήλ στην Κραμπούσα τιμάται η μνήμη του στις 12 Σεπτεμβρίου, όταν πλήθη προσκυνητών φτάνουν στο νησάκι με βάρκες και καΐκια από την Σκάλα Ποταμιάς.

Άγιος Νικόλαος στον Λιμένα 

Ο Άγιος Νικόλαος στον Λιμένα της Θάσου είναι μια μικρή, γραφική εκκλησία, από τις αρχαιότερες του νησιού, που είναι χτισμένη δίπλα στη θάλασσα. Εντύπωση προκαλεί η πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της που την έχει αναδείξει σε στολίδι της ευρύτερης περιοχής. Ο ναός χτίστηκε γύρω στο 835 μΧ, όταν η Θάσος βρισκόταν υπό βυζαντινή κατοχή, πάνω σε λείψανα αρχαίων κτηρίων. 

Άγιος Ιωάννης Θάσιος 

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θάσιος έζησε κατά τον 17ο αιώνα, αλλά παρόλο που γεννήθηκε στις Μαριές της Θάσου, σε ηλικία 14 ετών πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να μάθει την τέχνη του ράφτη. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, κατά τη διάρκεια μίας φιλονικίας του με έναν Εβραίο της Πόλης, ο τελευταίος τον κατέδωσε στις τουρκικές αρχές που τον συνέλαβαν και τον ανάγκασαν να μαρτυρήσει. 

Ο 14 χρονών τότε Άγιος Ιωάννης αρνήθηκε να απαρνηθεί την πίστη του ή να αλλαξοπιστήσει με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να τον αποκεφάλισαν στις 20 Δεκεμβρίου του 1652. Σήμερα, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται μέσα σε ένα πανέμορφο καταπράσινο τοπίο με πλατάνια και τρεχούμενα νερά στις Μαριές. 

Αν και η μνήμη του Αγίου Ιωάννη τιμάται στις 20 Δεκεμβρίου, η εκκλησία γιορτάζει και στις 11 Ιουλίου που είναι η ημερομηνία της ίδρυσης του ναού. 

Κοίμηση της Θεοτόκου στο Ραχώνι 

Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Ραχώνι είναι ένα γραφικό, παραδοσιακό εκκλησάκι με χαρακτηριστικά ψηλά, γαλάζια παράθυρα και ένα καταπράσινο, γαλήνιο περιβάλλον να το πλαισιώνει. 

Ο επισκέπτης μπορεί να χαλαρώσει κάτω από τα πλατάνια που δεσπόζουν στο σημείο και βέβαια να δροσιστεί από τη βρύση με το τρεχούμενο νερό που βρίσκεται εκεί. Η εκκλησία υπολογίζεται πως χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο με μεγάλο πανηγύρι κατά το οποίο προσφέρεται το τοπικό πιάτο κουλμπάνι, δηλαδή κρέας με στάρι, το οποίο ετοιμάζουν οι γυναίκες του χωριού.

Άγιος Αθανάσιος στο Κάστρο 

Ο Άγιος Αθανάσιος στο Κάστρο της Θάσου είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού, καθώς χρονολογείται από το 1804. Έχει χτιστεί μέσα στα όρια του παλιού γενοβέζικου κάστρου στα Λιμενάρια και γιορτάζει στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου. 

Σημαντικά ιστορικά κειμήλια που μπορεί ο επισκέπτης να δει μέσα στο ναό είναι τρεις πλάκες-επιγραφές που αναφέρονται στην οικογένεια των Γενοβέζων Gattelussi, οι οποίοι ήταν κυρίαρχοι του νησιού κατά τον 15ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ναός χτίστηκε με ειδική άδεια από τον Σουλτάνο, μέσα σε 40 μέρες και για την ανέγερσή του συνέβαλλε όλο το χωριό. 

Σήμερα η εκκλησία σώζεται σε πολύ κατάσταση, είναι περιτοιχισμένη με ψηλό πέτρινο τοίχο και διαθέτει δύο εισόδους.